Moet je je ketel vervangen? Lees deze 10 zéér uitgebreide tips
Moet je ketel vervangen worden? Ga dan niet over één nacht ijs. Als je dan toch moet investeren in een nieuwe verwarmingsinstallatie, dan beter weloverwogen en met zicht op alle opties.
Wanneer je ketel afgekeurd wordt, is dat vaak met een grondige reden. Dikwijls gaat het over een te laag rendement (zelfs na een onderhoud), te hoge uitstoot van schadelijke stoffen of is de verluchting niet voldoende voor een veilige werking. In elk geval is je portemonnee of je veiligheid niet gebaat met de bestaande situatie in stand te houden.
De technologie staat namelijk niet stil. Vandaag is er een hele waaier aan mogelijkheden afhankelijk van jouw woning, jouw wensen en die van jouw huisgenoten.
Denk dus op voorhand goed na over je beschikbare budget, je comfortwensen en de isolatiegraad van je woning. Ook duurzaamheid en het ecologisch aspect spelen een steeds grotere rol bij de keuze van een bepaalde technologie.
Nergens anders zal je een meer uitgebreid stappenplan vinden dan hier. Lees dit artikel volledig door om een antwoord te vinden op al je vragen.
Voor het overzicht kan je via het onderstaande makkelijk naar je favoriete onderwerp springen:
- Keuze technologie
- Opwekking sanitair warm water
- Welk vermogen kiezen
- Thermostaat
- Expansievat
- Circulatiepomp
- Weersafhankelijk of niet?
- Aparte kring of badkamer
- Oude mazouttank
- Vraag je premie aan
Klaar? Daar gaan we!
Keuze technologie
Je hoeft niet lang rond te kijken om te beseffen dat er vandaag veel mogelijk is. Vroeger was het vrij eenvoudig. Als je gas van de straat kon krijgen was het een gasketel. Indien niet, een ketel op stookolie. Klaar.
Vandaag is er een hele waaier aan mogelijkheden wanneer je je ketel moet vervangen. Gaande van condensatieketels op gas of stookolie tot warmtepompen of zelfs een brandstofcel!
Hoe maak je nu de beste keuze voor jezelf?
Het duurzaamste dat je kan kiezen is zonder meer een warmtepomp. Zeker indien je deze combineert met zonnepanelen op je dak. Toch zijn er aantal randvoorwaarden.
Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om warmte uit de buitenlucht of uit boringen in de grond te halen. Hoe groter het verschil in temperatuur is tussen de gewenste temperatuur van de verwarming en de temperatuur in de buitenlucht of de grond, hoe groter het verbruik aan (dure) elektriciteit zal zijn.
Een warmtepomp werkt daarom altijd het best met een lage temperatuur verwarming. Aan de temperatuur van de buitenlucht of de grond kan je namelijk niet veel veranderen. Vloerverwarming of aangepaste ventilo-convectoren zijn daarom steeds een voorwaarde. Heb je zelf nog klassieke radiatoren en wens je niet de vloer open te breken dan zal een condensatieketel op gas of propaan een betere keuze zijn.
Een andere voorwaarde is dat een warmtepomp doorgaans veel lagere vermogens heeft dan klassieke ketels op gas of stookolie. Doorgaans 2 tot 3 keer lager! Warmtepompen worden dan ook het meest geplaatst in nieuwbouw of zeer grondige renovaties waar de woning wordt opgewaardeerd naar een bijna energieneutrale woning.
Het is duidelijk. Simpelweg een ketel door een warmtepomp vervangen in een gemiddelde woning zou slecht aflopen indien men niet ook bereid is om andere zaken grondig aan te pakken zoals de isolatieschil en de hele verwarmingsinstallatie.
Opwekking sanitair warm water
Ook op het vlak van warm water zijn er vandaag meer mogelijkheden dan vroeger. Doorgaans kan men hier kiezen tussen een doorstromer, een vrijstaande boiler of een boiler ingebouwd in de ketel. Vroeger had je alleen maar aparte boilers voor sanitair warm water al dan niet opgewarmd door de ketel.
Doorstromer
Een doorstromer wordt vandaag het meest genomen omdat deze altijd het goedkoopst en het meest compact is. Het is alomtegenwoordig in appartementen en kleine rijwoningen.
Het sanitair tapwater wordt onmiddellijk bij het openen van een kraan opgewarmd met behulp van een roestvrijstalen platenwisselaar in de ketel.
Je hebt daardoor ook niet de energieverliezen van een aparte boiler.
Het nadeel is echter dat een doorstromer beperkt is in debiet omdat de ketel maar een bepaald vermogen heeft om dat water onmiddelijk op te warmen. In grotere woningen met een uitgebreide badkamer of een 2de douchekamer kan dat voor problemen zorgen. Ook de meer luxueuzere regendouches geven problemen vanwege hun grote debiet.
Vaak wordt er dan ook geopteerd voor ketels met een groter vermogen. Het nadeel is wel dat het vermogen vaak zo groot wordt dat de ketel te groot wordt voor de verwarmingsvraag van de woning. Het gevolg is pendelgedrag en veel energieverlies.
Vrijstaande boiler
Als de vraag naar sanitair warm water te groot is, wordt er vaak geopteerd voor een vrijstaande boiler. De inhoud varieert doorgaans tussen 100 en 300 liter afhankelijk van de gezinsgrootte. De boiler wordt opgewarmd door de ketel door middel van een spiraal in de boiler.
Het voordeel hier is dat, in tegenstelling tot een doorstromer, de ketel ook tijdens het douchen of bad vullen nog steeds zorgt voor de verwarming. De boiler die normaal groot genoeg is gekozen kan immers een tijdje zonder ondersteuning van de ketel voor het warme tapwater zorgen. Op een later tijdstip vult de ketel de boiler dan weer bij.
Bij vrijstaande boilers is het debiet vrijwel oneindig, alleen als de boiler leeg is, heb je koud water en moet je even wachten op de ketel. Afhankelijk van het vermogen van de ketel en de inhoud van de boiler duurt dit een kwartier tot 60 minuten.
Opgelet, je moet de boiler groot genoeg kiezen maar ook niet TE groot. Anders worden ook de warmhoudverliezen te groot.
Ingebouwde boiler
Nog een laatste mogelijkheid is een ketel met een ingebouwde boiler. Bij deze ketels onderscheiden we twee mogelijkheden.
In de eerste plaats heb je eenvoudigweg een gewone boiler die in de ketel voorgemonteerd zit. Deze heeft eveneens een spiraal zodat de ketel deze kan opwarmen. Het voordeel is dat het geheel vaak compacter is in vergelijking met een vrijstaande boiler.
Daarnaast heb je echter ook ketels met een voorgemonteerde boiler die werken met een ‘laadsysteem’ ofwel een soort van accumulator.
Hier zal de ketel net zoals een gewone doorstromer via een warmtewisselaar het tapwater opwarmen tot de gewenste temperatuur. Het verschil is hier dat de ketel wordt geholpen door een ingebouwde boiler om gedurende 10 tot 30 minuten extra debiet aan warm water te leveren. Van zodra de boiler leeg is, valt het debiet terug op enkel het vermogen van de ketel en werkt deze opnieuw als een gewone doorstromer.
Deze ketels combineren het beste van twee werelden, namelijk de compactheid van een doorstromer en het grotere debiet van de vrijstaande boiler zonder de stilstandsverliezen.
Opgelet, net zoals een doorstromer, wordt bij een ketel met een laadsysteem het gebruik van een ontharder aangeraden in gebieden met kalkrijk tapwater.
Wil je dat liever niet? Dan opteer je beter nog altijd voor een gewone boiler al dan niet ingebouwd in de ketel.
Door welk vermogen ketel vervangen
Wanneer je je oude ketel moet vervangen door een nieuw stooktoestel wordt er instinctief naar hetzelfde vermogen gegrepen of zelfs meer.
Dat is echter een foute reflex en veelal een gemiste kans voor energiebesparing.
Een groot voordeel van de huidige apparaten is dat deze kunnen moduleren in functie van de warmtevraag van de woning. Dit is echter niet zo evident en kan maar tot een bepaalde verhouding van het maximum vermogen. Doorgaans is dit 4 tot 8 keer lager dan het maximale vermogen van de ketel.
Wanneer je dus een te grote ketel kiest, gaat ook het minimumvermogen mee naar omhoog. Een ketel van 35 kW met een modulatiegraad van 1:4 levert op zijn laagste stand nog steeds 8 kW. Dat zijn 4 elektrische kachels! Ofwel 4 radiatoren die in de woning continu dag en nacht loeiend heet zouden staan. Omdat te vermijden zal de ketel dus heel vaak aan en af slaan met de nodige slijtage en extra energieverbruik tot gevolg.
Het is duidelijk genoeg dat ook het vermogen van de ketel zelf een weloverwogen keuze moet zijn. Durf laag genoeg te gaan in vermogen of ga voor een ketel met een uitzonderlijk goede modulatiegraad.
Wat met de thermostaat
De thermostaat is in de Vlaamse huiskamers een vaste waarde. Het is een gewoonte die niet weg te denken is.
Een thermostaat is in feite niets meer dan een spanningsloos contact dat open en toe gaat in functie van de temperatuur waar hij staat opgesteld. Dat contact wordt doorgelust naar de ketel die aan en afslaat onder impuls van dat contact.
Het openen en sluiten van de thermostaat gebeurt met een bepaalde vertraging waardoor de gewenste temperatuur nooit echt behaald wordt.
De thermostaat is in principe altijd te laat. Wanneer het contact van de thermostaat toegaat is de ruimte eigenlijk al afgekoeld is terwijl de ketel de radiatoren terug nog moet opwarmen.
En wanneer het contact weer open gaat, is de ruimte op temperatuur terwijl de radiatoren nog heet staan. De ruimte warmt daardoor dus nog verder op.
Dit alles veroorzaakt temperatuurschommelingen en zijn een rem op het comfort.
Techniek staat nooit stil, gelukkig
Vandaag heb je immers ook thermostaten die verder gaan dan enkel ‘aan’ of ‘uit’. Thermostaten kunnen vandaag ook ‘praten’ met de ketel door middel van buscommunicatie. Dit is een moeilijk woord maar wil alleen maar zeggen dat de thermostaat verder gaat dan ‘warm’ of ‘koud’ maar ook complexere zaken kan waarnemen zoals bijv. temperatuurvariaties.
Daardoor kan de ketel slimmer reageren omdat hij ook beter op de hoogte is van wat er in de leefruimte omgaat. Zo zal de ketel automatisch zijn vermogen verlagen bij het bereiken van de gewenste temperatuur en zelfs al een paar minuten op voorhand uitslaan om een ‘overshoot’ van de gewenste temperatuur te vermijden.
De ketel zal ook sneller reageren bij het afkoelen van de ruimte en zodanig zijn vermogen proberen bij te regelen zodat de gewenste temperatuur aangehouden wordt.
Op die manier zal de ketel veel minder moeten starten en stoppen en zal de ruimte ook op een meer constante temperatuur blijven. Het resultaat is meer comfort en minder energieverbruik.
Hedendaagse thermostaten hebben ook meer functies zoals dag-nachtprogrammatie, weekendinstellingen, vakantieperiodes, verhoogde comforttemperatuur, tapwateropwarming, etc.
Als je je oude ketel dus moeten vervangen, vervang dan meteen ook je oude thermostaat door een modulerende thermostaat van dezelfde fabrikant van de ketel. Dat geeft de beste resultaten en het hoogste comfort.
Een slimme thermostaat dan?
Gekende voorbeelden zijn oa. Nest, Tado of Boxx.
Deze zijn vaak vergezeld van een app voor je telefoon of tablet. Het verschilt hier is dat deze thermostaten zijn uitgerust met extra intelligentie. Zo kan je bijvoorbeeld de verwarming laten uit en aanschakelen in functie van de afstand van jouw locatie en jouw woning. Of kan je opteren voor een thermostaat die jouw leefritme onthoudt en daardoor zichzelf programmeert. Nog een mogelijkheid is om de thermostaat op afstand te bedienen met je app en de koppeling te maken met andere zaken zoals bijvoorbeeld je stroomverbruik, productie van je zonnepanelen, etc.
Wat deze ‘slimme’ thermostaten’ echter niet kunnen is het communiceren met de ketel. Vaak zijn deze nog steeds uitgerust met het aloude aan-uit contact. Ook vragen rond privacy duiken meer en meer op.
Gelukkig maken de fabrikanten van ketels ook een inhaalbeweging en rusten ze hun thermostaten eveneens uit met apps en bijhorende intelligentie. Zo geniet je van het beste van beide werelden.
Wat met het expansievat
Het expansievat houdt de druk in het verwarmingssysteem op peil en is daardoor een onmisbaar onderdeel. Druk zorgt voor een goede circulatie van water, een goede ontluchting van het systeem en voorkomt zuurstofindringing.
Het expansievat vangt de drukverschillen op die ontstaan doordat het water uitzet bij het opwarmen in de ketel en terug afkoelt in de radiatoren. Water dat opwarmt zet uit en krimpt terug bij het afkoelen. Omdat het CV circuit een gesloten kring met veel metalen buizen is moet die druk ergens naartoe kunnen gaan. Het expansievat biedt dus ruimte om het uitzetten en krimpen van het water op te vangen.
Een expansievat bestaat uit 2 delen gescheiden door een membraan. Het ene deel is verbonden met de verwarmingskring en is gevuld met water. Het andere deel is gevuld met stikstof. Zodra het watervolume toeneemt door de opwarming van het water, wordt het gas in elkaar gedrukt. Even later bij het afkoelen van het water, neemt het volume terug af en kan het gas weer uitzetten.
Regelmatig drukverlies?
Als het expansievat te klein is, of kapot is door een gescheurd membraan kan het water niet verder meer uitzetten en zal de druk oplopen in de verwarmingskring tot een veiligheidsgrens van 3 bar.
Op dat moment opent de veiligheidsklep in of nabij de ketel waardoor water uit de verwarmingskring geloosd wordt. Het gevolg is dat problemen ontstaan door drukverlies en luchtindringing.
De inhoud van een expansievat wordt bepaald door hoofdzakelijk 3 zaken, nl. de inhoud van de verwarmingskring, de maximale aanvoertemperatuur van de verwarming en de statische hoogte.
De inhoud van het verwarmingskring kan zeer sterk verschillen. Denk maar aan vloerverwarming waar er heel veel water in de kring zit in tegenstelling tot convectoren waar er juist heel weinig water is. Radiatoren bevinden zich in het midden. Daarnaast heb je ook andere zaken die van belang zij zoals de diameters van de verwarmingsbuizen en de waterinhoud van de ketel zelf. Vloerstaande ketels hebben dikwijls een grotere waterinhoud dan wandketels.
Een andere belangrijke factor is de temperatuur van het aanvoertemperatuur. Dit behoeft niet veel uitleg. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer het water zal uitzetten en des te meer volume het expansievat moet opvangen.
Een laatste factor is de statische hoogte. Dit is het hoogteverschil tussen de ketel en de hoogstgelegen radiator of vloerverwarmingskring. Als de ketel in kelder staat, dan kan de statische hoogte bijvoorbeeld 7 meter bedragen. Als de ketel op zolder staat of in een appartement staat er geen enkele radiator boven de ketel. De statische hoogte is dan 0.
Een expansievat dat goed gekozen en goed onderhouden wordt tijdens het ketelonderhoud gaat normaal even lang mee als de ketel zelf. Maar als je de ketel moet vervangen, opteer dan meteen ook voor een nieuw expansievat.
Wat met je oude circulatiepomp
De circulatiepomp is alweer een cruciaal onderdeel van je centrale verwarming. Ze pompt het warmte water rond van je ketel naar de radiatoren of vloerverwarming. Deze pomp is echter ook één van de grootste energievreters in je woning. Daarom vervang je deze best samen met je ketel.
Oude ketelpompen draaien nog vaak dag en nacht en zelfs winter en zomer wat helemaal onnodig is. Vaak zie je ze ook nog met een manuele standenschakelaar met 3 posities.
Moderne pompen zijn uitgerust met frequentiesturing en zelfs autobalancering. Daardoor verbruiken deze algauw 70% minder elektriciteit. Moderne ketelpompen moduleren ook hun vermogen zodat ze de kans geven aan het verwarmingswater om zoveel als mogelijk warmte af te geven in de radiatoren alvorens terug te keren naar de ketel. Dat zorgt voor ook minder brandstofverbruik omdat de ketel beter kan condenseren bij een lagere retourtemperatuur. Vervang ook andere energieverslindende pompen zoals tapwatercirculatiepompen als je de ketel moet vervangen.
Weersafhankelijke sturing of constantregeling
Moderne ketels kunnen vandaag hun vermogen aanpassen aan de vraag. Dat wil zeggen dat ze al beginnen af te remmen naarmate de gewenste kamertemperatuur bereikt wordt.
Dit in tegenstelling tot de oudere ketels die enkel vol vermogen of niets konden leveren. Het resultaat: minder energieverlies, meer comfort.
Maar wist je dat moderne ketels vandaag ook hun vertrektemperatuur kunnen wijzigen?
De radiatoren of convectoren in je woning zijn gedimensioneerd op een gewenste binnentemperatuur, de vertrektemperatuur van je ketel en een minimale buitentemperatuur. De radiatoren worden zo gekozen zodat ook als het buiten tot -8°C zou vriezen het binnen nog steeds aangenaam warm moet zijn.
Dat vermogen heb je echter alleen maar enkele dagen in het jaar nodig. De gemiddelde temperatuur tijdens het stookseizoen ligt veel hoger namelijk op 8,5°C.
De regel is: wanneer je verwarming zich best kan aanpassen aan de warmtevraag is ze ook het zuinigst en het meest comfortabel. Je radiatoren kunnen echter niet groter worden naarmate ze meer warmte moeten leveren, maar wel warmer.
Met behulp van een buitentemperatuursensor (buitenvoeler) zal de ketel in functie van de buitentemperatuur haar eigen vertrektemperatuur naar de radiatoren regelen. Hou kouder het buiten is, hoe warmer ze zal stoken.
Als je je ketel moet vervangen, overweeg dan goed of je een ketel wil met een constante temperatuurregeling of een weersafhankelijke regeling. De ene zal de radiatoren altijd op de hoogste temperatuur opstoken, terwijl de andere dat niet hoeft te doen. Het resultaat met de weersafhankelijke sturing: nog minder energieverbruik, nog meer comfort.
Om een correcte meting te doen is het belangrijk dat een buitenvoeler altijd aan de noordergevel van de woning wordt geplaatst en liefst uit de wind indien mogelijk.
De slimste ketels vandaag hebben zelfs geen buitenvoeler meer nodig maar halen de weergegevens via het internet!
Aparte kringsturing voor een badkamer of bijvertrek
Vele woningen zijn vandaag uitgerust met één verwarmingscircuit, een ketel en een thermostaat. De thermostaat vertelt of de ketel al dan niet moet opslaan. Van zodra de ruimte op temperatuur is, schakelt de thermostaat de ketel weer af.
Maar wat als je nu een ruimte waar het toch ook wel warm moet zijn ongeacht de temperatuur in de ruimte waar de thermostaat staat opgesteld. De thermostaat kan immers niet weten hoe warm het is in de badkamer, hobbykamer of een bureau.
In systemen met slechts één kring is dit moeilijk beheersbaar. Als je dan toch de ketel moet vervangen, denk er dan aan of je ook andere ruimtes afzonderlijk van de leefruimte wil kunnen verwarmen.
In dat geval worden de kringen gesplitst en uitgerust met een aparte pomp en een aparte thermostaat. Beide kunnen dan afzonderlijk van elkaar de ketel doen opstarten en aangenaam warm worden.
Twee of meerdere kringen met elk hun thermostaat kunnen ook via afstand met een app op je telefoon of tablet aangestuurd worden. Mits je uiteraard van deze optie wenst gebruik te maken.
Wat met een oude mazouttank
Als je je oude ketel op stookolie moet vervangen door een exemplaar op gas of door een warmtepomp, gebruik je ook niet langer de mazouttank meer. In dat geval zijn er een aantal bijkomende verplichtingen waaraan je moet voldoen.
In het geval van een bovengrondse tank kleiner dan 6.000 liter ben je alleen verplicht deze leeg te maken.
Verwijderen is niet verplicht, maar als de tank toch verwijderd wordt, laat u die het best ook reinigen om meerkosten te vermijden bij het verwerkingsbedrijf. Een certificaat van de reiniging is niet nodig.
In alle andere gevallen moet men de mazouttank leegmaken, neutraliseren en verwijderen. Dit moet gebeuren door een erkende tanksaneringsfirma. Na de reiniging krijg je een certificaat dat afgeleverd moet worden bij de verkoop van je woning.
Je bent wettelijk verplicht de tank te verwijderen wanneer deze onder de grond zit en in ieder geval wanneer de inhoud meer dan 6.000 liter bedraagt. Wanneer er echter technische obstakels zijn zoals aanwezige nutsleidingen, bovengrondse constructies of stabiliteitsgevaar mag de mazouttank bij uitzondering blijven zitten. Om te voorkomen dat hij instort moet de tank wel opgevuld worden. Dit kan gebeuren met zand ofwel een soort ecologisch pur schuim.
Dit laatste is duurder maar weegt een pak minder zodat de tank achteraf makkelijker verwijderd kan worden wanneer de situatie dit toelaat.
Een mazouttank tenslotte mag alleen gebruikt worden voor de opslag van stookolie. Een mazouttank mag dus nooit gebruikt worden als regenwatertank of drinkbak voor vee.
Meer info op de website van de Vlaamse Overheid.
Vraag je premie aan
Ben je van plan om werken uit te voeren aan je verwarming. Informeer je dan naar cashback acties van de fabrikant. Je kan ook in aanmerking komen voor tal van premies vanuit de overheid en de nutsbedrijven.
Klik op de link hieronder voor een volledig overzicht:
Offerte ontvangen?
Contacteer mij en verzeker jezelf van een correcte uitvoering van de werken. Via onderstaand formulier kunnen we afspreken om tot de beste oplossing te komen.
